Przybyś Kazimierz (1898–1981), robotnik krawiecki, działacz związkowy i socjalistyczny. Ur. 23 VI w Krakowie, był synem Jana, robotnika stolarskiego, i Rozalii z domu Jaworek, służącej (zm. 1907).
P. ukończył 6 klas szkoły ludowej, 3 klasy szkoły wydziałowej i 2 klasy szkoły zawodowej w Krakowie. W l. 1914–16 praktykował w zawodzie krawieckim. W l. 1917–18 odbył służbę wojskową w piechocie armii austriackiej, jako szeregowiec, w l. 1919–21 służył w WP. Później pracował kolejno w zakładach krawieckich Żubrowskiego, Sztwiertni, W. Żmudy i H. Wołkowicza. W r. 1921 wstąpił do klasowego Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Odzieżowego oraz do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W r. 1923 wybrany został do Zarządu Kasy Chorych w Krakowie, pozostającego pod przeważającymi wpływami tej partii. Zwolniony z pracy u Wołkowicza w kryzysowym 1925 r., po kilkumiesięcznym bezrobociu, w maju 1926 rozpoczął pracę jako urzędnik w krakowskiej Kasie Chorych. W t. r. wybrany został na członka zarządu krakowskiego oddziału Tow. Uniwersytetu Robotniczego. Gdy w r. 1929 rząd sanacyjny przystąpił do ograniczania samorządu ubezpieczeniowego usuwając z Kasy Chorych pracowników-socjalistów, P. stracił dotychczasową posadę. Wówczas objął etatową funkcję w związkach zawodowych.
Od lutego 1923 do września 1939 P. wybierany był corocznie do Rady Robotniczej PPS w Krakowie, przekształconej w kwietniu 1927 w Okręgowy Komitet Robotniczy (OKR) PPS Kraków-miasto. W l. 1923–5 wchodził w skład Wydziału (zarządu) tejże Rady, od listopada 1929 do września 1939 do egzekutywy krakowskiego OKR PPS. W latach trzydziestych należał do większościowej grupy prawicowej tegoż OKR. Co najmniej w l. 1926–9 wchodził także w skład Prezydium Rady Wojewódzkiej PPS w Krakowie. Na XXII krakowskim Kongresie PPS w maju 1931 wybrany został na zastępcę członka, a na XXIV radomskim Kongresie PPS w lutym 1937 – na członka Rady Naczelnej PPS. Jednocześnie od lipca 1925 do września 1939 wybierany był do krakowskich władz związkowych. W l. 1925–6 wchodził w skład Komisji Okręgowej Związków Zawodowych (KOZZ) Małopolski Zachodniej w Krakowie, zarazem od lipca 1925 w skład Wydziału (zarządu) Rady Związków Zawodowych (RZZ) w Krakowie. Od r. 1926 do początku 1929 r. pełnił w tej ostatniej funkcję sekretarza, a od kwietnia 1929 do kwietnia 1935 funkcję przewodniczącego. Od października 1929 do września 1939 (z przerwą w l. 1936–7) pełnił jednocześnie funkcję sekretarza KOZZ w Krakowie.
W marcu 1932 P. został na krótko aresztowany za współudział w strajku powszechnym w Krakowie, zorganizowanym z powodu próby wprowadzenia ustawodawstwa antyrobotniczego. Jednakże już w r. 1933 lewica w krakowskim OKR PPS domagała się ustąpienia jego ze stanowiska przewodniczącego RZZ, głównie za hamowanie przystąpienia innych związków do strajku solidarnościowego ze strajkiem robotników budowlanych w lecie 1933. Był również przeciwny strajkowi powszechnemu w Krakowie w dn. 1 V 1935. P. przestał być przewodniczącym w kwietniu 1935 kiedy wybrano nowy, lewicowy Zarząd krakowskiej RZZ. Po jego rozwiązaniu w lipcu 1935 przez Komisję Centralną Związków Zawodowych, P. wszedł w skład czteroosobowego komisarycznego kierownictwa Wydziału krakowskiej RZZ oraz w skład komisji, której zadaniem było przeprowadzenie nowych wyborów do tejże Rady. W sierpniu 1936 obrany został ponownie sekretarzem krakowskiej RZZ, ale funkcję tę pełnił formalnie (faktycznie K. Winiarski), z powodu choroby nie brał bowiem P. udziału w pracach związkowych do końca 1937 r. W lutym 1938 a później w marcu 1939 wybrany znowu w skład Wydziału krakowskiej RZZ był jednocześnie jednym z trzech sekretarzy okręgowych (wraz ze Stanisławem Cekierą i J. Bujasem). Jako działacz związkowy brał udział w różnych akcjach strajkowych (robotników krawieckich, piekarskich, skórzanych, kelnerów) oraz w pertraktacjach z przedsiębiorcami, przemawiał też na licznych zebraniach robotniczych.
W r. 1928, a więc w dwa lata po przywróceniu przez Trybunał Administracyjny Krakowowi Rady Miejskiej rozwiązanej w lipcu 1924, P. wszedł do niej z listy PPS. W grudniu 1933 został wybrany do krakowskiej Rady Miejskiej z Socjalistycznej Listy Robotniczej, która łączyła PPS, klasowe związki zawodowe i Bund. Ponownie obrano go radnym w grudniu 1938 z połączonej listy PPS i klasowych związków zawodowych.
Informacje biograficzne o P-iu odnoszące się do okresu drugiej wojny światowej, oparte głównie na pisemnych relacjach, są skąpe i nieraz sprzeczne. Wg relacji Zygmunta Żuławskiego ok. 1940 r. P. wrócił po tułaczce wojennej do Krakowa z Kresów po radzieckiej stronie linii demarkacyjnej i dokooptowany został w skład nielegalnego krakowskiego OKR PPS. Z chwilą opowiedzenia się w grudniu 1940 krakowskiego OKR po stronie partii Wolność, Równość, Niepodległość (WRN) P. śladem Żuławskiego usunął się z OKR i powrócił w jego skład dopiero w czerwcu 1943. Natomiast wg relacji Stefana Rzeźnika miał wejść w październiku 1939 w skład siedmioosobowego Komitetu Organizacyjnego krakowskiego OKR PPS, działającego w podziemiu na zasadzie autonomicznej, jako że krakowska organizacja partyjna nie uznała aktu rozwiązania PPS i powołania w jej miejsce WRN. Po r. 1940 żadna z relacji, prócz Żuławskiego, nie wymienia już P-a w składzie OKR PPS. Wg własnego życiorysu P-a pisanego w r. 1951 (!), od r. 1939 nie brał już udziału w życiu politycznym i związkowym, co dla okresu powojennego potwierdzają inne źródła. Tylko krótko w l. 1946–7 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczych.
W czasie okupacji niemieckiej i w pierwszych latach po wyzwoleniu P. pracował jako robotnik krawiecki w firmie J. Marczak i Dynek; w latach wojny był dodatkowo zatrudniony jako pracownik umysłowy w Spółdzielni Pracowniczej «Praca» w Krakowie. Od lutego 1951 pracował jako pomocnik sklepowy i magazynier w Pomocniczej Spółdzielni Rzemieślników Krawców i Pokrewnych Zawodów, a po zmianach organizacyjnych w spółdzielczości, aż do przejścia na emeryturę w r. 1963, w Spółdzielni Pracy Krawców i Pokrewnych Zawodów «Rzemiosło» w Krakowie. Był członkiem Rady Nadzorczej tejże Spółdzielni od kwietnia 1957 do marca 1958. Zmarł w Krakowie 11 IX 1981. Był odznaczony odznaką Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego.
Żonaty od r. 1964 z Józefą 1. v. Nowak (ur. 1906), P. nie miał dzieci.
Kaczanowska J., Skład władz naczelnych PPS 1919–1939, „Z Pola Walki” 1969; – Kozik Z., Jednolity front KPP i PPS w Krakowskiem 1933–1937, Kr. 1971; Pilch A., Polska Partia Socjalistyczna w Krakowskiem w latach 1919–1939 (stan organizacyjny, skład osobowy), „Studia Hist.” 1977 s. 444–8; Rewolucyjne wystąpienia proletariatu krakowskiego w 1936 roku, Pod red. J. Zawistowskiego, Kr. 1976 s. 40, 48, 50, 55, 65, 108, 130, 155, 246, 251–4; Ruch zawodowy w Polsce, W. 1981 II cz. 2; Szkice z dziejów ruchu komunistycznego w województwie krakowskim, Kr. 1958; – Drobner B., Bezustanna walka, W. 1965–7 II–III; Sprawozdanie Komisji Centralnej Związków Zawodowych z działalności w latach 1933–1936, W. 1937 s. 19–20; Sprawozdanie Rady Związków Zawodowych w Krakowie za czas od IV 1929 do 1 III 1930, Kr. 1930 s. 2; – „Naprzód” 1925 nr 166, 1926 nr 82, 1927 nr 93, 1928 nr 99, 1930 nr 81, 1931 nr 77, 1938 nr 61, 1939 nr 84; „Z Pola Walki” 1962 nr 4, 1969 nr 4, 1974 nr 3; – Arch. Działu Kadr Spółdzielni Pracy Krawców i Pokrewnych Zawodów «Rzemiosło» w Kr.: Teczka osobowa P-a, fot.; B. Muz. Hist. M. Kr.: rkp. 12, 52, 58, 77/IV/R, relacje S. Rzeźnika, M. i A. Bombów oraz S. Ulatowskiego; – Żuławski Z., [Wspomnienia], (mszp. w posiadaniu rodziny); – Informacja Biura Kartoteki Urzędu Miasta Krakowa z dn. 10 XII 1982; – Informacja żony Józefy Przybyś z dn. 18 XII 1982.
Andrzej Pilch